The Making of the Fields of Dreams

[Han]

De Griekse, Romeinse, Chinese, Azteekse en Mayaanse beschavingen, al zullen de onderworpen tegenstanders over dat laatste met hun bezetters enkele hartige woordjes hebben uitgewisseld, waren de eersten die arena's bouwden ten behoeve van bijvoorbeeld sportbeoefening. Zo treffen we onder andere in Chichen Itza in Mexico naast de Tempel der Jaguars de restanten aan van een honderden meters lange laan, aan weerszijden geflankeerd door twee hoge muren. In beide muren bevond zich in het midden van de laan een stenen ring.




In dat stadion werd het van oorsprong Mayaanse en rituele balspel 'tra' gespeeld door twee ploegen bloeddorstige, edoch religieuze krijgers. De essentie van dit spel vol symboliek was om door middel van de in stug leer beklede lenden- ellebogen- en schouderpartijen de bal in het spel te houden en te proberen via heupbewegingen het kleinood door de stenen ring te mikken. Getuige de gebeeldhouwde voorstellingen ter plaatse werden de winnaars overigens geofferd aan de goden. Rare jongens, die Azteken.

Nu we het toch over de Romeinen hebben, niet minder bloeddorstig als het om brood en spelen ging, kunnen we niet om het onvolprezen Circus Maximus in Rome heen, ooit goed voor een capaciteit van 225.000 belangstellenden voor religieus getinte bijeenkomsten en paardenrennen.




Niet minder bekend is uiteraard het Colosseum waar 50.000 mensen zich onder het genot van een hapje en een drankje konden verlustigen aan de ongelijke strijd tussen (on)gelovigen, gladiatoren en hongerige leeuwen.





Wie onder het motto 'Ave Ceasar, moritori te salutant', msn-taal voor 'Zij die gaan sterven groeten U' de arena betrad was zijn leven niet zeker. Arena is trouwens het Latijnse woord voor zand, een ondergrond die uitstekend geschikt was voor de absorptie van het bloed dat rijkelijk vloeide.


Toen de Romeinen dat leeuwengedoe een beetje zat waren werden diverse amphitheaters omgetoverd tot 'bull rings', de eerste stadions ten behoeve van stierengevechten, een tijdverdrijf voor pharao's en overgewaaid uit Egypte. Een exemplaar van een stierenarena is ook gebouwd in Knossos op Kreta waar stiertje pesten een religieus tijdverdrijf was. Dit type stadion vond navolging in met name Latijns-Amerikaase landen en later Spanje.



Van Griekenland zijn onder andere de zogenaamde hippodromes bekend, U-vormige bouwwerken ten behoeve van paardenraces, en de settings voor de eerste Olympische Spelen.

Ik maak vervolgens een oneerbiedig sprongetje naar de Middeleeuwen van Europa waar we in Engeland tijdelijke tournooivelden aantroffen voor het zogenaamde 'jousting'. Tijdens dat spel probeerden op elkaar afstormende edellieden elkaar met vervaarlijke lansen van hun paarden te mikken. Andere sportgerelateerde 'stadions' waren hanengevechtarena's.



In de tot nu toe besproken 'arena's sprake was eigenlijk zelden sprake van een wedstrijdelement 'an sich'. Doorgaans was de sportbeoefening een ritueel vol symboliek of van religieuze betekenis, uitzonderingen uiteraard daargelaten.

We gaan naar het Engeland van het midden van de 19de eeuw. Met een beetje gevoel voor ongebreidelde fantasie zouden we de binnenplaatsen van universiteiten en public schools als de eerste voetbalgerelateere 'velden' kunnen beschouwen. Echter, omdat het hier in die tijd nog niet om reguliere en georganiseerde sportuitingen ging maken we een uitstapje naar cricketvelden.



Cricket was toen wél een georganiseerde sport en de velden voor deze sport mogen we als de authentieke voorlopers van Engelse voetbalstadions beschouwen. Cricket pitches waren vrij toegankelijk, min of meer omzoomd, hetzij door gewassen of 'boundaries' en beschikten over een 'pavillion' dat dienst deed als tribune, kantine en ruimte om om te kleden.

Buiten het speelseizoen lagen deze accommodaties er verlaten en ongebruikt bij, hetgeen leidde tot de oprichting van voetbalclubs, geboren in de schoot van cricketverenigingen. Beroemde velden die tot op de dag van vandaag tot de verbeelding spreken zijn bijvoorbeeld Bramall Lane in Sheffield, de Oval in Londen en Trent Bridge in Nottingham.



Clubjes die voortkwamen uit de 'society' of opgericht door een kerk voor gezamenlijke sportbeoefening zochten doorgaans hun toevlucht tot veldjes die in de buurt van 'public houses' lagen. De pub deed dan dienst als kleed- en wasruimte, kantine en vergaderplek voor het bestuur. Het mes sneed aan twe kanten. De klandizie voor pubs werd er namelijk niet minder om. Met het groeien van het aantal toeschouwers nam ook het zakelijk inzicht van menig pub landlord toe. Die schroomde niet om, tot ergernis van clubbestuurders voor een wedstrijd met een bus sixpences te collecteren.



Rond 1870 begon de commercie, weliswaar op bescheiden wijze, het voetbal in haar houdgreep te krijgen. De eerste velden werden afgebakend en er moest entree betaald worden voor een bezoek aan de club. De plaatselijke middenstand zag in de houten afrastering een mooi uithangbord om reclame te maken. Zodoende begonnen de grounds van het eerste uur een beetje smoel te krijgen.

Onder invloed van de steeds groter wordende toeloop waren de kijkomstandigheden bij gebrek aan tribunes uiteraard abominabel. De eerste stappen naar verhogingen rond de velden was mijnafval dat gedumpt werd aan de lange zijde. Met spoorwegbielzen werden dan steps gecreëerd, et voila, de eerste zogenaamde terraces zagen het levenslicht. Een niet onaanzienlijk aantal terraces is ook ontstaan door de plaatselijke bevolking haar huisvuil te laten dumpen om de grounds. Als het goedje eenmaal was ingeklonken werd de compost afgedekt met zand.

Parallel aan die ontwikkeling deed sponsoring haar intrede, met name plaatselijke brouwerijen en fabrieken, die, ook toen al, hun invité's graag fêteerden met nattigheid. Voor dat doel werden de eerste 'grandstands' opgericht, veelal kleine houten optrekjes ter hoogte van de middellijn, doorgaans overdekt met linnen.



Met de intrede van professional football in 1888 accelereerde de ontwikkeling van velden tot 'properly enclosed grounds' met een sneltreinvaart. Het oudste league stadion, Deepdale van Preston Norh End was al vanaf 1881 een redelijk ontwikkelde bak. Van de overige elf 'founder members' speelde naast Preston North End alleen Burnley waar het nu nóg resideert, namelijk op Turf Moor uit 1883, al was het in die dagen een 'rubbish dip'. De overige founder members zijn stuk voor stuk verhuisd sinds 1888, waaronder Everton dat toen nog Anfield als thuishonk had.

De oprichting van de Football League, de enorme aanwas van toeschouwers en de voorbereidingen voor de opening van de 'moderne' Olympische Spelen in Athene in 1896 brachten heuse ' ground architecture' met zich mee. Rangers opende Ibrox in 1887. Everton komt de eer toe in Engeland het eerste 'echte' stadion te hebben gebouwd, een indrukwekkende constructie op Goodison Park met een initiële capaciteit van 12000 toeschouwers en geopend in 1992.



In het voetspoor van Goodison Park volgden nog voor de toenmalige eeuwwisseling grootscheepse transformaties op Molineux, Ewood Park, Burnden Park, Villa Park, Roker Park en Hillsborough. De grote architect van al die ontwikkelingen was de Schot Archibald Leitch. Deze mans drukte zijn stempel op adembenemend mooie tribunes zoals de Trinity Road Stand in Birmingham, inmiddels met de grond gelijkgemaakt.


In het volgende deel ga ik proberen de Fields of Dreams van de founder members van de Engelse League beeldend te categoriseren.

[Han]

Laten we eens kijken wat er over is gebleven van de grounds die het toneel vormden van het eerste seizoen van de English League gedurende 1888/89.


Accrington, Thorneyholme Road




Thorneyholme Road bestaat nog en is in gebruik door de plaatselijke cricketdroom, zichtbaar onder Newhouse Road.


De eerste leauguewedstrijd was tegen Wolverhampton Wanderers op 6 October 1888 en het werd 4-4 voor 'vierduizend toeschouwers'.

[Han]

Aston Villa, Perry Barr



Perry Barr lag aan Wellington Road. De straten die Perry Barr deden verdwijnen heten Wilmore Road en Leslie Road, rechts op de map naast de A4040.
Aston Villa speelde hier haar eerste leaguewedstrijd op 15 September 1988 en het werd 5-1 tegen Stoke City voor 'tweeduizend toeschouwers'.

[Han]

Blackburn Rovers, Leamington Road





Aan Leamington Road herinnert níets meer. Anders dan de straatnaam. De eerste leaguewedstrijd die er plaats vond was tussen Blackburn Rovers en Accrington met een einduitslag van 5-5 voor 'vijfduizend toeschouwers'.

[Han]

Bolton Wanderers, Pikes Lane






Pikes Lane werd voor het eerst voor league football gebruikt op 8 September 1888 toen 'vijfduizend toeschouwers' getuige waren van een 3-6 uitoverwinning van Derby County op Bolton Wanderers.

Onder de A676 tref je een serie straatjes aan, beginnend met Back Pikes Lane en eindigend met Jessie Street.  Daar lag Pikes Lane.

[Han]

Burnley, Turf Moor




Turf Moor behoort tot een trio grounds, samen met die van Liverpool FC en Preston North End, waar hedentendage nog steeds league football wordt gespeeld. De eerste league ontmoeting hier was die tussen Burnley en Bolton Wanderers op 6 Oktober 1888 voor 'drieduizend toeschouwers'. Het zou 4-1 worden.

[Han]

Derby County, Racecourse








Derby County speelde hier op 15 September 1888 haar eerste league wedstrijd en het zou 1-2 worden voor West Bromwich Albion voor 'drieduizend toeschouwers. De Racecourse Ground was ooit ook venue voor een replay van de FA Cup Final.

De contouren van The Racecourse zijn te herkennen. De ground bevond zich links van de huidige cricket pitch.

[Han]

Everton, Anfield Road





Anfield is nog steeds in gebruik en haar bespeler is Liverpool FC. Everton was gastheer van Accrington voor 'negenduizend' belangstellenden op 8 September 1888 en de uitslag was 2-1.

[Han]

Notts County, Trent Bridge





Hier vond de eerste league match plaats op 6 October 1888 tegen Blackburn Rovers. Het werd 3-3 tegen Blackburn Rovers voor 'vierduizend' toeschouwers.


Hedentendage in gebruik voor cricket. Ik koos voor een uitsnede waarop The County Ground, The City Ground en Trent Bridge zichtbaar zijn:

[Han]

Preston North End, Deepdale





Deepdale onderging diverse transformaties, ook wel upgrading genoemd, abusievelijk voor 'nieuw' versleten. Op 8 September 1888 scoorde Jack Gordon voor 'zesduizend' toeschouwers het, vermoedelijk, allereerste league doelpunt tegen Burnley voor 'zesduizend' toeschouwers. De einduitslag was 5-2.

[Han]

Stoke FC, Victoria Ground





My my my Delilah, nothing remains, except a hump, a wall or contours. Hier ontving Stoke FC op 8 September 1888 West Bromwich Albion en verloor voor 4.524 toeschouwers met 0-2.

[Han]

West Bromwich Albion









Hier speelde West Bromwich Albion tegen Burnley haar eerste league wedstrijd op 29 September 1888 en het zou 4-3 worden voor '2100 toeschouwers'.


De Stoney Lane ground lag ingeklemd tussen de straat van die naam, Sandwell Road, en Albion Field Drive.

[Han]

Wolverhampton Wanderers, Dudley Road





Wolverhampton Wanderers speelde hier op 8 September 1888 de eerste league wedstrijd tegen Aston Villa en speelde voor '2500' kijkers met 1-1 gelijk. George Cox van Aston Villa was de eerste speler die eigen doel trof.


Inmiddels is de ground 'vaporised', tussen Dudley Road, Hawthorne Avenue, Brevitt Road en Wanderers Avenue: