Die Verwandlung - 45 Jahre 2. Bundesliga

[hgrm]

VfR Heilbronn
Huidige status: Opgegaan in FC Union Heilbronn (niveau 7)
Plaats: Heilbronn (124000 inw)

Na een serie van fusies tussen lokale clubs in het Würrtembergse Heilbronn (waarvan de oudste in 1896 werd opgericht), ontstond in 1914 de Heilbronner Fussball Vereinigung, die zich vanaf 1920 Verein für Rasenspiele (VfR) Heilbronn noemde. In 1922 maakte Heilbronn z'n debuut op het hoogste niveau en in 1929 mocht de club zelfs meedoen om het kampioenschap van Zuidduitsland, dat gold als voorronde voor het Duitse landskampioenschap. Ook na de machtsovername door de Nazi's speelde Heilbronn op het hoogste niveau. In 1934 ging het mis. Door een lid van buurclub Union Böckingen (onthoud die naam) werd een speler van Heilbronn van professionalisme beticht, hetgeen de Nazi's een doodzonde vonden. De club werd uit de competitie genomen en degradeerde (wat anders ook wel zou zijn gebeurd). Bovendien werd de club door de Nazi's gelijkgeschakeld (een lot dat andere clubs later ook zouden moeten ondergaan) en hernoemd in SV Heilbron. Pas in 1941 keerde men terug op het hoogste niveau.

Na de oorlog pendelde Heillbron (weer VfR geheten) tussen het tweede en derde niveau. In 1969 werd de weg naar boven ingeslagen met het kampioenschap in de 1. Amateurliga Nordwürttemberg. De promotiecompetitie werd ook gewonnen, zodat Heillbronn in de Regionalliga terecht kwam. Een serie solide seizoenen in de middenmoot betekenden kwalificatie voor de 2. Bundesliga Süd. Daar hield de Hohenflug op: in het debuutseizoen kwam Heillbron drie punten tekort en degradeerde het als 17e van 20 ploegen. De club kwam opnieuw in de 1. Amateurliga Nordwürttemberg terecht.

Een zevende plaats was in 1978 niet voldoende om zich te plaatsen voor de nieuwe Oberliga Württemberg, maar een jaar later werd de Verbandsliga gewonnen zodat Heilbronn terug was op het derde niveau. Het feest duurde slechts een jaar. Pas aan het einde van de jaren 90 zou de club voor enkele seizoenen terugkeren in de Oberliga (inmiddels niveau vier). Een faillissement in 2003 betekende het einde van de club. Een fusie met SpVgg Heilbronn leidde tot FC Heilbronn, dat een jaar later nogmaals failliet ging maar een doorstart maakte. In 2012 fuseerde FC met Union Böcklingen, de club die er in 1934 voor zorgde dat VfR Heilbronn uit de competitie werd genomen. In 2018 is er daarnaast een nieuwe VfR Heilbronn opgericht, dat op het laagste niveau speelt

VfR Heillbronn speelde lange tijd in het Städtisches Stadion dat dateert van 1920 en in 1954 werd heropend na herstel van oorlogsschade. Aan het begin van de jaren 70 kon het flink druk worden in het stadion met gemiddeld tegen de 10000 toeschouwers. In 1970 waren 15000 mensen er getuige van dat Heilbronn bekerhouder Kickers Offenbach met 2-0 uitschakelde. In 1988 is het oude stadion vervangen door het nieuwe Frankenstadion. Een jaar na de opening werd er zelfs Bundesliga gespeeld: wegens een straf werkte Karlruher SC er de wedstrijd tegen Hannover af en won met 2-0. Doelpuntenmaker Heisig was een oud-speler van Heilbron.

Union Heilbronn speelt momenteel in het Stadion am See, een klein stadion zonder atletiekbaan dat veel weg heeft van kleine Nederlandse stadions zoals die vroeger te vinden waren in Leiden, Zwartemeer of bij Baronie. Het grote Frankenstadion is nu wel de thuishaven van het nieuw opgerichte VfR Heilbronn.

[hgrm]

VfR Mannheim
Huidige status: Verbandsliga (niveau 6)
Plaats: Mannheim (305000 inw)

Hoewel Waldhof de laatste decennia de meest in het oog springende club uit Mannheim is dankzij enkele jaren Bundesliga, een modern stadion en recent het schandalige gedrag van de ultra's tijdens de promotiewedstrijden tegen Uerdingen, is (en blijft) VfR de meest succesvolle. De reden hiervoor is dat ene landskampioenschap in 1949. Ook voor de oorlog nam de club, die in 1911 ontstond door een fusie, diverse malen deel aan de eindronde om het kampioenschap. Na de titel van 1949 ging het snel minder. In 1950 mocht de club nog meedoen aan de eindronde als titelverdediger hoewel een vijfde plaats in de competitie er geen recht op gaf. Daarna was het vooral middelmatig. In ieder geval middelmatig genoeg om de kwalificatie voor de Bundesliga in 1963 mis te lopen. Ondanks een uitstapje naar de Oberliga plaatste VfR zich wel voor de 2. Bundesliga, samen met stadsgenoot Waldhof. VfR werd troosteloos laatste terwijl Waldhof netjes achtste werd. De machtsovername in Mannheim was een feit.

Het eerste jaar in de Oberliga werd het kampioenschap behaald, maar promotie misgelopen. Zo dicht als dat jaar zou VfR nooit meer bij de 2. Bundesliga komen. Tot 2002 wist de club zich wel te handhaven op het derde niveau, eerst de Oberliga, later de Regionalliga. In 2002 noopten financiële problemen de club tot het teruggeven van de licentie. Het voortbestaan van de club was zelfs in gevaar. Sindsdien pendelt men tussen de Oberliga en de Verbandsliga.

In de grote jaren speelde VfR op een terrein naast de plaatselijke brouwerij. Toen de brouwerij ging uitbreiden, verhuisde de club naar het grote Stadion Mannheim. Dit was eigenlijk te groot, zodat er in 1971 pal naast het oude stadion een nieuw stadion gebouwd werd. Zonder atletiek baan, staanplaatsen dicht op het veld en een overdekte zittribune. Een puur voetbalstadion zoals je in Duitsland niet zo heel veel ziet. Het stadion staat er nog steeds en is nog steeds de thuishaven van VfR. Stadion Mannheim is inmiddels vervangen door het Carl Benz-Stadion, de thuishaven van Waldhof.

Naast het voetbalkampioenschap van 1949 heeft VfR overigens ook viermaal het Duitse honkbalkampioenschap gewonnen, voor het laatst in 1992.

In een eerdere bijdrage heb ik al eens eerder (en uitgebreider) over de twee Mannheimse clubs en hun rivaliteit geschreven:  http://www.groundhopping.nl/index.php?topic=1500.msg53547#msg53547

[hgrm]

Seizoen 1975/76

Degradanten:

Nord:
1. FC Mülheim
SpVgg Erkenschwick
DJK Gütersloh
Spandauer SV

Süd:
1. FSV Mainz (trekt zich vrijwillig terug)
1. FC Schweinfurt 05
Eintracht Bad Kreuznach
SSV Reutlingen 05



Spandauer SV
Huidige status: Opgeheven
Plaats: Berlin (west) (3,6 milj. inw waarvan ruim 2 milj. in West-Berlin )

Het voetbal in West-Berlijn heeft het tussen het einde van de Tweede Wereldoorlog en de Wende altijd moeilijk gehad, zeker na de bouw van de Berlijnse Muur in 1961. Gebrek aan achterland, een zwakke lokale Oberliga en minstens twee uur transit door de DDR voor uitwedstrijden als er landelijk werd gespeeld, maakten het de clubs niet gemakkelijk. Bovendien is Berlijn, als stad van ambtenaren, niet echt een voetbalstad. Zelfs de onbetwiste Berlijnse grootmacht Hertha BSC kon geen vervolg geven aan de Duitse kampioenschappen van de jaren 30 en zou pas na de Wende weer uitgroeien tot een stabiele Bundesligaclub.

Toch was het voor Berlijnse clubs relatief makkelijk om in de 2. Bundesliga terecht te komen. In het Noorden was de concurrentie een stuk kleiner dan in het Zuiden zodat een tweede plaats (van drie, later vier) in de promotiecompetitie al volstond. Er is dus een hele reeks Berlijnse clubs die voor kortere of langere tijd in de 2. Bundesliga heeft gespeeld. De slechtste daarvan was Spandauer SV. En niet alleen de slechtste Berlijnse club. Spandauer SV is de slechtste club die ooit in de 2. Bundesliga gespeeld heeft.

In 1920 leidde de fusie van een aantal lokale clubs (waarvan de oudste dateerde uit 1894) tot het ontstaan van Spandauer SV in het gelijknamige stadsdeel, helemaal in het westen van Berlijn. Pas na de oorlog kwam de club voor het eerst in de Stadtliga Berlin terecht, waar destijds nog clubs uit West- èn Oost-Berlijn speelden. Op één jaar na speelde Spandau tot 1975 op het hoogste Berlijnse niveau. Landelijk gezien werd het niveau wel steeds lager: tot de vorming van de Bundesliga was het het hoogste niveau, daarna onder de naam Regionalliga Berlin het tweede niveau en na de start van de 2. Bundesliga het derde niveau. De grootste successen van Spandau waren drie overwinningen in de regionale beker, totdat in 1975 het kampioenschap werd behaald.

In de promotieronde die volgde, tekende zich eigenlijk al af wat er het volgende seizoen zou gebeuren. Er werd weliswaar beslag gelegd op de tweede plaats waarmee promotie een feit werd, maar de uitwedstrijd in Herne werd met maar liefst 6-0 verloren. In het enige seizoen in de 2. Bundesliga werd inderdaad duidelijk dat Spandau een maatje te licht was. In 38 wedstrijden werd slechts 2 keer gewonnen en 4 keer gelijk gespeeld. De acht punten die Spandau zo bij elkaar speelde, is nog steeds het laagste aantal ooit. Overigens is ook de slechtste club in de Bundesliga een Berlijnse club: Tasmania Berlin behaalde in 1965/66 10 punten. Dat zijn er nog 2 meer dan Spandau....

Na het mislukte avontuur in de 2. Bundesliga bleef Spandau vaste klant in de Oberliga. Eenmaal werd de promotieronde nog gehaald, maar doorgaans was de club in de middenmoot te vinden. In 1994 lukt het ook nog om in de nieuwe Regionalliga terecht te komen, maar daar had de club het moeilijk. Na afloop van het seizoen 1998/99 werd de club twee divisies teruggezet wegens schulden bij het spelerspensioenfonds. Deze klap is Spandau nooit meer te boven gekomen. De laatste jaren van het bestaan werden gekenmerkt door vele promoties en degradaties tussen de lokale klassen. Op 8 december viel het doek toen de club failliet verklaard werd.

Spandauer SV had tot 1997 het eigen Stadion an der Neuendorfer Strasse. Dit stadion moest echter plaats maken voor een bouwproject. In 1998 werd er wel een nieuw stadion met dezelfde naam gebouwd. Voor het seizoen in de 2. Bundesliga week Spandau uit naar het Stadion Askanierring, een paar straten verder. Dit stadion bestaat in gesaneerde vorm nog steeds.

[hgrm]

Eintracht Bad Kreuznach
Huidige status: Verbandsliga (niveau 6)
Plaats: Bad Kreuznach (50000 inw.)

Eintracht, uit het onbeduidende provinciestadje Bad Kreuznach in het zuidwesten van Duitsland, kan terugkijken op een geschiedenis die in 1902 begon. Dertig jaar later nam de club na een aantal fusies de huidige naam aan. Pas in de Nazi-tijd maakte de club zijn opwachting in de nationale competitie en dan ook nog alleen doordat het aantal Gauligen, destijds de hoogste afdelingen, door de oorlogssituatie steeds groter werd. Räder mussten immers rollen für den Sieg en niet om voetballers naar verre uitwedstrijden te brengen.

Na de oorlog kwam Eintracht al vrij snel in de Oberliga terecht, waar het tot 1963 met één onderbreking verbleef. Omdat tegelijkertijd de Bundesliga begon, was ging de club in één keer van niveau 1 naar niveau 3. Aan het einde van de jaren 60 werd zelfs een jaar op het vierde niveau gespeeld. In 1975 werd de promotieronde naar de 2. Bundesliga bereikt en met overmacht (vier overwinningen uit vier wedstrijden gewonnen). De start in het profvoetbal was ook best redelijk, maar in de winter werden er van een serie van 17 wedstrijden 15 verloren. Hierdoor bleek Klassenerhalt een onhaalbare zaak.

Na het avontuur in de 2. Bundesliga deed de club het een niveau lager in het begin niet onaardig, maar al snel begon de club weg te zakken. Uiteindelijk degradeerde Eintracht in 1988 uit de Oberliga. In 2000 keerde de club terug in de Oberliga. Dankzij financiële steun van een hoteleigenaar wist de club zich tot 2008 op het vierde niveau te handhaven maar daarna was het geld op. Een faillissement was het uiteindelijke gevolg en ook sportief zakte men diep weg, tot in de Bezirkliga (niveau 8). Dankzij twee promoties op rij speelt de club nu inmiddels weer op niveau 6.

Oorspronkelijk speelde de club in een eigen stadion, waar in 1950 25000 (de halve bevolking van de stad) naar de derby tegen Kaiserslautern kwamen kijken. In 1965 verhuisde Eintracht naar het nieuw gebouwde Friedrich-Moebes-Stadion, waar het nog speelt. Van het oude stadion Heidenmauer is niets meer terug te vinden.

[hgrm]

Seizoen 1976/77

Degradanten:

Nord:
Bonner SC (geen licentie)
1. SC Göttingen 05
Wacker 04 Berlin
VfL Wolfsburg

Süd:
SV Röchlng Völklingen (vrijwillig)
SSV Jahn Regensburg
BSV 07 Schwenningen

Om mij onbekende redenen waren er in 1977 slechts drie promovendi in Noord waardoor er maar drie degradanten waren uit de 2. Bundesliga Süd



Bonner SC
Huidige status: Regionalliga (niveau 4)
Plaats: Bonn (322.000 inw)

De stad Bonn net ten zuiden van Keulen kent een lange historie als residentiestad van de bisschoppen van Keulen, maar werd pas echt belangrijk na de Tweede Wereldoorlog. De oude hoofdstad Berlijn was bezet en in vieren gedeeld en de meeste andere grote steden lagen in puin. Het was dus niet zo makkelijk een hoofdstad te vinden voor de nieuwe Bondsrepubliek. Dat het uiteindelijk het redelijk provinciale Bonn en niet het mondaine en centraal gelegen Frankfurt werd, had er vooral mee te maken dat Konrad Adenauer, de politicus die jaren lang het boegbeeld was van de Bondsrepubliek, uit de buurt van Bonn kwam. Na de Wende verloor Bonn veel van zijn belang. Berlijn werd weer hoofdstad en in Bonn bleef niet veel meer achter dan enkele ministeries en een hand vol internationale organisaties.

Bonn is dus al van oudsher een stad van ambtenaren en niet van arbeiders. Het verbaast dan ook niet dat de voetbalhistorie van de ex-hoofdstad vrij karig is in vergelijking met andere steden van vergelijkbare grootte. Het begint er al mee dat het vrij lang duurde voordat er voetbalclubs van enige importantie werden opgericht; pas in 1901 (Bonner FV) en 1904 (Tura (=Turn und Rasenspiele) Bonn). De historie van FV gaat wel terug naar 1896, toen er binnen de turnclub een voetbalafdeling ontstond.
In de vooroorlogse tijd timmerde Bonner FV het meest aan de weg. In 1909 was Liverpool te gast voor een vriendschappelijke wedstrijd. De Reds wonnen met 1-5. In de competitie speelden de beide clubs alleen een regionale rol, maar ook hier was FV de betere en wist eenmaal derde te worden in het Westduitse kampioenschap, maar dat was het wel. Na de oorlog kwam FV op het tweede niveau terecht en zakte Tura weg.

In 1965 bundelden de beide clubs de krachten en gingen door als Bonner SC. In het eerste jaar werd meteen de Regionalliga bereikt, maar het verblijf duurde maar 1 jaar. Later speelde men nog drie jaar in de Regionalliga. Toen de 2. Bundesliga werd gestart, bevond Bonn zich in de Amateurliga en kwam dus niet in aanmerking. Twee jaar later lukte het als kampioen van de Amateurliga Mittelrhein wel om in de 2. Bundesliga terecht te komen. Als 16e werd degradatie net ontlopen, maar op andere terreinen had de club zijn zaakjes niet voor elkaar (1,5 miljoen DM schuld). Hierdoor werd Bonn de eerste club waarvan de licentie werd ingetrokken.

Na nog een jaar in de Amateurliga Mittelrhein plaatste Bonn zich voor de Oberliga Nordrhein, waar het tot het meubilair ging horen met twee keer een uitstapje naar de Verbandsliga, een niveau lager. In 1994 plaatste de club zich voor de Regionalliga. Vanaf dat moment gaat het alle kanten op. Degradaties, promoties en financiële problemen volgden elkaar in hoog tempo op. Meestal was Bonn in de Oberliga te vinden, maar er waren diverse uitstapjes naar onder (Verbandsliga) en boven (Regionalliga). Vooral de uitstapjes naar boven eindigden doorgaans in een financieel tranendal. Momenteel speelt Bonn in de Regionalliga West op het vierde niveau.

Het stadion waar Bonner SC tegenwoordig speelt is jonger dan de (zelf nog niet zo oude) club. Het in 1970 geopende Sportpark Nord is een typisch Duits multifunctioneel stadion met een atletiekbaan, veel staanplaatsen en een enorme hoofdtribune. Voor 1970 speelden de clubs in Bonn hun wedstrijden in Sportpark Gronau uit 1927. Dit moest echter wijken voor een nieuw parlementsgebouw.